ในบรรดาพระราชกรณียกิจนานัปการของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร หนึ่งในด้านที่สะท้อนถึงพระเมตตาของพระองค์อย่างหาที่สุดมิได้ คือด้านการแพทย์และการสาธารณสุข ที่ทรงห่วงใยในทุกข์สุขของพสกนิกร โดยเฉพาะประชาชนที่อยู่ในถิ่นทุรกันดารซึ่งเข้าไม่ถึงบริการทางการแพทย์
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงริเริ่มจัดตั้งโครงการหน่วยแพทย์พระราชทาน ทรงนำแพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขติดตามเสด็จฯ เพื่อตรวจรักษาโรค ให้คำแนะนำด้านสุขภาพ และจ่ายยาพระราชทานแก่ราษฎร
ซึ่งเดินทางติดตามไปทุกคราวที่เสด็จพระราชดำเนิน เพื่อให้การตรวจรักษาโรคเบื้องต้นแก่ประชาชนในพื้นที่ห่างไกล ที่มีฐานะยากจน และขาดความรู้ในการดูแลรักษาตนเอง พร้อมพระราชทานเวชภัณฑ์ ยารักษาโรค และอุปกรณ์ทางการแพทย์อย่างต่อเนื่อง
ทำให้ราษฎรมีโอกาสได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง ทั้งนี้ มีราษฎรที่เจ็บป่วยจากทุกภูมิภาคได้รับพระมหากรุณาธิคุณ โดยทรงรับไว้เป็นคนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์ ทั้งที่เป็นคนไข้ในโรงพยาบาล และผู้ที่มาขอรับการตรวจเอง รวมทั้งจากการที่หน่วยแพทย์พระราชทานได้ตามเสด็จฯ ไปตามหมู่บ้านต่าง ๆ นั้น มีจำนวนมากกว่าหมื่นราย
นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงสนับสนุนและส่งเสริมการดำเนินงานของโครงการแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (พอ.สว.) มาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเครือข่ายแพทย์อาสา ประกอบด้วยอาสาสมัครทางการแพทย์และสาธารณสุขจากหลากหลายสาขา เพื่อให้บริการด้านการแพทย์และการสาธารณสุขแก่ประชาชนในพื้นที่ทุรกันดาร
พระมหากรุณาธิคุณเหล่านี้ ไม่เพียงแต่ทำให้ประชาชนหายจากโรคภัย แต่ยังเป็นการฟื้นฟู “สุขภาวะ” ของสังคมไทยอย่างแท้จริง ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และความมั่นคงในชีวิต เพื่อการมีชีวิตที่ดีขึ้นอย่างทั่วถึงและยั่งยืน
