โดย ไกรฤกษ์ นานา – นักสืบประวัติศาสตร์

ตั้งแต่ก่อนที่ชาวสยามจะมี หนังสือพิมพ์เป็นของตนเอง เราทราบว่าในหลวงรัชกาลที่ 4 ทรงให้ความสำคัญและใช้ ” สื่อโซเชียล ” เป็นเครื่องมือเปิดประเทศตั้งแต่ 168 ปีที่แล้วมา

โดยเมื่อ ค.ศ. 1856 ( พ.ศ 2399 ) ก็ได้ส่งจดหมายถึง บ.ก. หนังสือพิมพ์ London News เพื่อแนะนำตัวให้ชาวอังกฤษรับรู้ผ่านสื่อมวลชนชื่อดังที่ลอนดอน

นโยบายนี้เข้มข้นขึ้นอีกในรัชกาลที่ 5 ขณะเมื่อเสด็จฯประพาสยุโรป ก็ทรงเล็งเห็น ” อิทธิพล ” ของสื่อโซเชียลที่มีบทบาทอย่างมากต่อการประชาสัมพันธ์เรื่องของสยาม และจุดหมายของพระองค์

ถึงกับทรงมอบหมายให้มหาดเล็กผู้ตามเสด็จ มีหน้าที่ โดยเฉพาะ จัดซื้อเอกสารหนังสือพิมพ์ทุกฉบับ ที่ลงข่าวเรื่องการเสด็จฯ แล้วนำขึ้นทูลเกล้าฯถวายให้ทรงทราบในแต่ละวันมิได้ขาด

ทรงมีราชดำรัสถึงการสร้าง ” กระแส ” โดยสื่อโซเชียลในทวีปยุโรปที่มีต่อพระองค์ ให้พระราชินีทรงทราบว่า……

” ในเวลานี้ หนังสือพิมพ์จะว่าร้ายแรงก็ไม่มี แต่จะว่าดีก็ไม่ได้แต่สังเกตดูวันนี้ผู้คนที่มาดูเฉพาะตัวฉันมากขึ้น ราษฎรที่นี่มันไม่ได้โกรธเรา แต่มันไม่รู้ความจริงอะไรเลย แล้วแต่นายจะปั่น ถ้าปั่นให้โกรธ มันก็ออกงิ้วไปได้ทั้งเมือง แต่ถ้าปั่นให้ดีมันก็นิ่งไม่ได้ ต้องแสดงให้เห็นว่ายินดี “

คำว่า ” ปั่น ” ก็คือการสร้างกระแสโดยสื่อโซเชียลที่ยุโรปในเวลานั้น

การตระหนักรับรู้เรื่องภายในของไทย ที่ต่างชาติวิพากษ์วิจารณ์จึงอยู่ในสายพระเนตรพระกรรณ ของพระเจ้าแผ่นดินไทยโดยตลอด

และถ้าไม่ถูกต้อง ก็จะทรงแก้ไข หรือทักท้วงให้ฝรั่งรับทราบทันทีเพื่อแก้ข่าว

อันเป็นความตื่นตัวขององค์พระประมุข ตั้งแต่ก่อนที่จะมี ระบบสื่อสารมวลชนเกิดขึ้นเป็นล่ำเป็นสันในสยามเสียอีก

( ข้อมูลจาก จดหมายเหตุเสด็จฯ ประพาสยุโรป ครั้งแรก ร.ศ. 116 )

[ ภาพประกอบ : หนังสือพิมพ์ ชื่อดังของอังกฤษ The Graphic ลงข่าวการเสด็จฯ ประพาสกรุงลอนดอน ซึ่งในหลวงก็ได้ทรง ทอดพระเนตร ด้วยพระองค์เอง ]